DEVA Partili Karal Tarım Bakanı Yumaklı’ya “buğday ve mazot” fiyatlarındaki dengesizliği sordu

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Hasan Karal, artan girdi maliyetleri karşısında çiftçinin ezildiğini ifade ederek, özellikle mazot fiyatlarındaki yüksek artışa karşılık buğday alım fiyatlarının yetersizliğini Meclis gündemine taşıdı. Karal, “Son iki yılda mazot fiyatları yüzde 130 civarında artarken, buğday alım fiyatı yalnızca yüzde 35–40 oranında artmıştır. Bakanlığınız bu dengesizliğe ilişkin nasıl bir önlem almayı planlamaktadır?” sorusunu yöneltti.

DEVA Partili Hasan Karal, son yıllarda derinleşen tarımsal kriz nedeniyle Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) soru önergesi sundu.

"Mazot fiyatları 2 yılda yüzde 130 arttı"

Milletvekili Karal, 2025 yılı haziran ayı itibarıyla mazot fiyatlarının litre başına 53 TL’ye ulaştığını, son iki yıldaki artışın yüzde 130’a yaklaştığını belirterek, buna karşın Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) buğday için açıkladığı 13,50 TL/kg alım fiyatının yetersizliğine işaret etti.

"Üreticinin emeği karşılık bulmuyor, alın teri değer görmüyor"

Adana Çiftçiler Birliği’nin buğday üretim maliyetini 11,85 TL/kg olarak açıkladığını hatırlatan Karal, çiftçinin zarar etmemesi için bu fiyatın en az 16 TL/kg olması gerektiğini vurguladı. Tarım sektöründeki maliyet-fiyat dengesizliğinin sürdürülebilirliği tehdit ettiğini belirten Karal, “Artan girdi maliyetleri altında ezilen çiftçi artık üretmekte zorlanıyor. Özellikle mazot fiyatlarındaki sert artışa karşın buğday alım fiyatları beklentinin çok altında kaldı. Çiftçi adeta zararı yeniden üretiyor. Bu koşullarda üretime devam etmesi mümkün değil. Bu yüzden ne yazık ki kırsalda tarımdan kopuş hızlandı. Üreticinin emeği karşılık bulmuyor, alın teri değer görmüyor. Bu tablo sürdürülemez.” ifadelerine yer verdi.

"2025 yılı itibarıyla 1 kg buğdayın üretim maliyeti Bakanlığınızca nasıl hesaplanmaktadır? Bu hesaplamada hangi girdi kalemleri (mazot, gübre, sulama, işçilik, amortisman vb.) dikkate alınmaktadır?"

Milletvekili Karal, Bakan Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle verdiği önergede şu sorulara yanıt aradı:

1) 2023, 2024 ve 2025 yıllarında çiftçilere uygulanan mazot destek tutarları (dekar başına) nedir? Aynı yıllarda mazotun litre başı piyasa fiyatları ne olmuştur?

2)      2025 yılı itibarıyla 1 kg buğdayın üretim maliyeti Bakanlığınızca nasıl hesaplanmaktadır? Bu hesaplamada hangi girdi kalemleri (mazot, gübre, sulama, işçilik, amortisman vb.) dikkate alınmaktadır?

3)      2025 yılı buğday alım fiyatı 13,50 TL/kg olarak açıklanmışken, üretici ve meslek kuruluşlarının 14–16 TL/kg arası maliyet beyanları göz önüne alındığında, TMO tarafından herhangi bir fiyat güncellemesi planlanmakta mıdır?

4)      Son iki yılda mazot fiyatları yüzde 130'a yakın artarken, buğday alım fiyatı yalnızca yüzde 35–40 oranında artmıştır. Bakanlığınız bu dengesizliğe ilişkin nasıl bir önlem almayı planlamaktadır?

5)      2025 yılı itibarıyla çiftçilere mazot ve gübre için sağlanan toplam destek tutarı ne kadardır? Bu desteklerin bölgesel dağılımı nedir?

6)      “Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli” kapsamında çiftçiye sağlanan mazot ve gübre desteklerinin karşılanan oranı (yüzde kaç) nedir? Bu destekler hangi tarihlerde çiftçiye ödenmiştir?

7)      2023–2025 yılları arasında buğday üretim alanlarında (dekar bazında) yaşanan artış veya azalış oranı nedir? Bu dönemde üretimden çekilen çiftçi sayısı kaçtır?

8)      2025 yılı için, çiftçilere yönelik herhangi bir acil destek paketi, vergi indirimi, sübvansiyon veya fiyat güncellemesi planlanmakta mıdır?

9)      TMO tarafından temel tarım ürünlerinin alım fiyatları belirlenirken, çiftçi temsilcilerinin (ziraat odaları, üretici birlikleri, sendikalar) görüşü alınmakta mıdır? Alınıyorsa bu süreç nasıl işlemektedir?

10)    Buğday üretiminin korunması ve dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla Bakanlığınız tarafından planlanan somut politika araçları nelerdir?